Stoeiend paar, ca. 1660

Jan Steen

Jan Steen is een van de beroemdste Leidse kunstenaars. Hij werd vooral bekend door zijn rumoerige genretaferelen die aanleiding gaven tot het gezegde: ‘Een huishouden van Jan Steen’. Deze werken worden vaak beschouwd als realistische weergaven van het volksleven, maar ze hebben daarnaast ook een diepere, zinnebeeldige betekenis. Dit schilderij bevat bijvoorbeeld allerlei erotische zinspelingen. Zo hangt boven het stel een vogelkooi met daarin een nepvogel die andere vogels in de val moet lokken. De vogelkooi, inclusief het in- en uitgaan van de vogel, representeert de (on)deugd en lust. Het konijn, symbool voor vruchtbaarheid, hoort bij het dolverliefde koppel dat zich onbespied waant. De knolrapen en de pot verwijzen naar de menselijke geslachtsorganen. Achter het vrolijke tafereel gaat een ernstige gedachte schuil: deze liefde is onkuis. Het Stoeiend paar heeft een pendant, dat zich nu in een privécollectie bevindt, met de voorstelling van een paartje onder een duiventil. Dat verbeeldt juist de ordentelijke liefde. Samen illustreerden de schilderijen de tegenstelling tussen bandeloze en vergeestelijkte liefde.