Directeur van Museum De Lakenhal Meta Knol praat u bij over de ontwikkelingen rond de restauratie en uitbreiding van het museum.

Restauratie en uitbreiding

Museum De Lakenhal is sinds 1874 gevestigd in de 'Laecken-Halle' aan de Oude Singel. In 1890 is de oorspronkelijke Lakenhal uitgebreid met de Harteveltzaal en in 1921 werd de Papevleugel aan het complex toegevoegd. Sindsdien hebben er geen uitbreidingen meer plaatsgevonden. Ondertussen is ook het 17-eeuwse rijksmonument aan restauratie toe. In 2014 werd daarom het Uitvoeringsbesluit Restauratie en Uitbreiding aangenomen door de Leidse gemeenteraad.

Het achterstallig onderhoud zal worden aangepakt en aan de Lammermarktzijde verrijst een nieuwe vleugel met daarin twee tentoonstellingszalen. Ook worden de publieksvoorzieningen (entreegebied, educatieruimte, auditorium, museumwinkel en museumcafé) sterk verbeterd. Inmiddels zijn alweer vele nieuwe stappen gezet: de ontwerpen zijn uitgewerkt tot op bestekniveau en de omgevingsvergunning is onherroepelijk verleend. Ondertussen werken de museummedewerkers achter de schermen aan plannen voor de herinrichting met de collectie, en aan tentoonstellingen zoals de ‘Jonge Rembrandt’ die in 2019 in de nieuwe vleugel kunnen plaatsvinden.

Aanbestedingsprocedure

Het proces is nu vertraagd omdat in mei van dit jaar de aanbestedingsprocedure is stilgelegd. De biedingen van de aannemers pasten niet binnen het beschikbare budget. Er is inmiddels een uitgebreide analyse opgesteld, die ook is gedeeld met de Leidse gemeenteraad.

In elk stadium van het ontwerp zijn de bouwkosten gecalculeerd door een gespecialiseerd bouwkostenbureau met ervaring met vergelijkbare projecten in de museale sector. Daarbij zijn steeds de bouwkosten binnen budget gebracht, voordat verder werd gegaan met de volgende fase. Ook aan het einde van de bestekfase zijn de bouwkosten begroot in een zogenaamde directiebegroting. Voor diverse belangrijke posten is deze gebaseerd op prijsopgaves van leveranciers. Deze directiebegroting kwam uit op budget. Om het aanbestedingsrisico verder te beperken is vervolgens circa 2,5% op het bestek bezuinigd. Op basis hiervan werd de aanbesteding voortgezet.

Desondanks is er sprake van een groot verschil tussen de aanbiedingen van de aannemers en de directiebegroting. Hiervoor niet één oorzaak aan te wijzen. Het betreft een combinatie van verschillende aspecten:

1. Algemene prijsstijging door de aantrekkende markt.
2. Een beperkt aantal beschikbare leveranciers voor sommige onderdelen.
3. Het relatief hoge en nauwkeurig vastgelegde afwerkingsniveau.
4. Onduidelijkheden in het bestek ten aanzien van verrekenbare hoeveelheden.
5. Hogere algemene bouwplaatskosten in verband met de complexiteit van het werk.
6. Toevoegingen bij de nadere uitwerking na het opstellen van de directiebegroting.
7. Een onderschatting van de complexiteit van het project in de directiebegroting.
8. Nadruk op kwalitatieve criteria bij de beoordeling van de aanbiedingen.

Op basis van deze analyse heeft het ontwerpteam samen met de projectleiding en het museum gekeken naar alle mogelijke besparingen en optimalisaties. Daarbij kunt u denken aan een versobering van de materialisatie, meer vrijheid ten aanzien van leveranciers en aanscherping van de bestekken, alsmede aan meer ingrijpende bezuinigingen zoals het laten vervallen van natuurlijk bovenlicht in de nieuwe tentoonstellingszalen. Met dit bezuinigingspakket blijft de kwaliteit van het project gewaarborgd.

Om verdere vertraging en de nadelige gevolgen daarvan te voorkomen, stelt het Leidse College van B&W de Gemeenteraad voor een aanvullend krediet beschikbaar te stellen om hiermee het resterende verschil met de aanbiedingen te overbruggen. Dit krediet is reeds gereserveerd in de Kaderbrief die voor de zomer in de Gemeenteraad is besproken.

Nieuwe ronde

Inmiddels is een nieuwe aanbestedingsronde opgestart, waarin dezelfde vier aannemers meedoen als in de vorige ronde. Zij hebben een Nota van Wijzigingen ontvangen, op basis waarvan in de laatste week van september de nieuwe biedingen binnen komen. Wanneer het resultaat van deze biedingen bekend is, zal het College aan de Gemeenteraad een voorstel doen met betrekking tot het verlenen van extra krediet. Daarbij wordt ook inzicht gegeven in het alternatieve scenario, waarbij het project binnen de eerdere financiële kaders moet blijven. Wij verwachten dat in de loop van het najaar duidelijk wordt of de nieuwe aanbestedingsronde in combinatie met de reservering van de Gemeenteraad, kan leiden tot de gewenste vervolgstap: sluiting en ontruiming van het museum, alsmede aanvang van de bouw, zodat de restauratie en uitbreiding ruim voor het Rembrandtjaar 2019 voltooid zijn!

Vergunning

Gelukkig is er ook goed nieuws. De Omgevingsvergunning is verleend en tegen dit besluit zijn geen bezwaren ingediend. Het museum en de projectleiding hebben zich ingespannen om voorafgaand aan het indienen van het vergunningsverzoek de plannen zo goed mogelijk af te stemmen met de Welstand- en Monumentencommissie, met de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed en met de afdeling Monumenten van de Gemeente Leiden. Ook is intensief overleg gevoerd met diverse personen en stichtingen die op onderdelen zorg hebben uitgesproken over de plannen, met name ten aanzien van de verplaatsing van de zogenaamde Joristrap. Het onafhankelijke advies van de Rijksbouwmeester heeft uiteindelijk geleid tot een acceptatie van de plannen en een soepele doorloop van de vergunningenprocedure.

Ambitie

Museum De Lakenhal is voor het laatst uitgebreid in 1921. In 1939 werd voor het eerst de wens uitgesproken om nieuwe tentoonstellingszalen aan het complex toe te voegen en in 1951 werden daartoe de eerste panden in de omgeving van het museum aangekocht. Vanwege het decennialang uitblijven van besluitvorming is er inmiddels sprake van veel achterstallig onderhoud. Wij hebben met steun van de Gemeente Leiden en vele anderen in de afgelopen jaren op basis van een reële ambitie met veel zorg plannen uitgestippeld voor de toekomst van het museum. We zien uit naar het moment waarop we aan u kunnen laten zien dat die plannen hebben geleid tot een prachtig vernieuwd Museum De Lakenhal, waarin u zich met vele anderen kunt herkennen en thuis voelen, en waarin vele generaties na ons kunnen zien hoe rijk, interessant en wonderschoon de kunst, kunstnijverheid en geschiedenis van de stad Leiden zijn.

We zien uit naar een positief besluit dit najaar. Ik houd u graag op de hoogte.

Hartelijke groet, Meta Knol