Dit wandtapijt toont de gebeurtenissen van precies twee maanden in aanloop naar Leidens Ontzet in 1574. De militaire operatie wordt als een stripverhaal weergeven. Het begint met het doorsteken van de Maas- en IJsseldijken en eindigt op 3 oktober als de geuzen Leiden binnen varen. In 1587, dertien jaar na het Ontzet, kreeg de Delftse wever Joost Jansz. Lanckaert de opdracht voor het wandtapijt. De Tachtigjarige Oorlog was toen nog in volle gang. Leidens Ontzet had ertoe geleid dat de Spanjaarden het gewest Holland uiteindelijk moesten verlaten, maar in het oosten en zuiden van de Nederlanden ging de strijd door. Het triomftapijt kan daarom gezien worden als loyaliteitsverklaring: het stak de troepen een hart onder de riem om de strijd tegen de Spaanse vijand vol te houden. De kaart heeft meerdere perspectieven. Hierdoor zijn boten, soldaten en schansen niet in vogelvlucht maar in opstand afgebeeld, een techniek die tegenwoordig vaak op toeristische plattegronden wordt toegepast. De soldaten en schansen van het Spaanse leger zijn herkenbaar aan geblokte vaandels en de prinsgezinde troepen en galeien aan oranje, wit en blauw gestreepte vlaggen. Aangrijpend zijn de piepklein weergegeven dorpelingen, boeren en soldaten die te voet of in karren voor het water en de oorlogsverschrikkingen vluchten. Vrijwel onmiddellijk na de vervaardiging was het Lanckaerttapijt een geliefd topstuk. Dat is altijd zo gebleven. De ode aan het moedige optreden van de stad in de Tachtigjarige Oorlog werd door de eeuwen heen zorgvuldig bewaard en getoond. Sinds 1872 heeft het een ereplaats in De Lakenhal.