Leidse musea slaan handen ineen voor tentoonstelling over misleiding door de eeuwen heen

Opening Misleiden - Fakes uit kunst en wetenschap op 17 december

Leidse musea slaan handen ineen voor tentoonstelling over misleiding door de eeuwen heen

In elk museum zijn wel vervalsingen, verwisselingen of verkeerd beoordeelde objecten te vinden. Van 17 december 2021 tot en met 13 maart 2022 (verlengd tot en met 12 juni 2022) zijn uit verschillende Leidse collecties tijdens de tentoonstelling Misleiden - Fakes uit kunst en wetenschap in Museum De Lakenhal ruim twintig objecten met de bijzonderste verhalen zien.

Of een kunstobject echt is of nep, valt niet altijd even gemakkelijk te zeggen. Soms neemt de wens dat een voorwerp echt is de overhand: dan heeft een onderzoeker of liefhebber misschien wel goud in handen. We willen maar al te graag dat iets echt is, zelfs als we onze ogen bijna niet kunnen geloven.

Bijzondere vervalsingen

Wat zijn de beweegredenen van vervalsers om te doen wat ze doen? En als een object niet van echt te onderscheiden is, is het dan niet een kunstwerk op zich? Die vragen staan centraal in de tentoonstelling Misleiden, waarmee Leidse instellingen een kijkje in de keuken van onderzoekers en conservatoren bieden. Zo zijn in de tentoonstelling bijvoorbeeld een als draak vermomde rog, een vervalste reliëftegel en een wel heel knap nagemaakt oog te bewonderen.

Samenwerking

De tentoonstelling is een bijzondere samenwerking van negen Leidse instellingen: de objecten komen uit de collecties van onder andere Museum De Lakenhal, het Rijksmuseum van Oudheden, Rijksmuseum Boerhaave, Naturalis, Museum Volkenkunde en Japanmuseum SieboldHuis. Ook zijn er bijdragen uit de Leidse Universiteitsbibliotheek, het Nederlands Instituut voor het Nabije Oosten (NINO) en Erfgoed Leiden en Omstreken. Het samenwerkingsproject is een initiatief van Alexander Mouret van de jaarlijkse conferentie Brave New World en Fresco Sam-Sin van het digitale platform Things That Talk, tevens gastcurator van de fysieke tentoonstelling.

Rog gevouwen in de vorm van een draak, Naturalis Foto: Cees de Jonge

Fake news

‘Wij zijn bijzonder vereerd dat we dit unieke project in Museum De Lakenhal kunnen presenteren,’ aldus Mouret. ‘Met Misleiden hopen we ook bredere vragen te stellen: waarom geloven we wat we geloven? Waarom vertrouwen we de overheid en de wetenschap wel of juist niet? Daarmee sluiten we ook aan bij de actualiteit, waarin fake news en desinformatie aan de orde van de dag zijn, en we steeds op ons eigen verstand moeten vertrouwen om waarheid en leugen uit elkaar te kunnen houden.’

Online en offline

In deze tentoonstelling lopen online en offline naadloos in elkaar over. De tentoonstelling zal ook geheel digitaal te zien zijn op Things That Talk. Bezoekers krijgen op zaal via QR-codes de kans online nog dieper in de details van de voorwerpen te duiken en zelf te ontdekken waar de misleiding precies zit. Door in te zoomen kunnen digitale bezoekers zelf van dichtbij onderzoeken waar het onderscheid ligt tussen echt en vervalsing.

Symposium

In aanloop naar de tentoonstelling wordt het symposium Mooier dan de waarheid: misleiden in woord en beeld georganiseerd, een samenwerking van Studium Generale van Universiteit Leiden met ArtScienceWeek. De sprekers op dit evenement zijn ook bij deze tentoonstelling betrokken.