Aan de duurzame tafel

Panelgesprekken te midden van het werk van Claudy Jongstra

Woven Skin, een kunstwerk van Claudy Jongstra, reisde de hele wereld over om als arena te dienen voor gesprekken over de verstoorde relatie tussen mens en natuur. Te midden van deze prikkelende installatie organiseert Museum De Lakenhal drie panelgesprekken. Presentator Andrea van Pol (bekend van o.a. Opium en Vroege vogels) ontrafelt met verschillende gasten - van boer tot bioloog en van activist tot filosoof - actuele thema’s geïnspireerd door het werk van Claudy Jongstra.

Het landschap in Nederland wordt intensief gebruikt. Windmolens en zonneparken concurreren met landbouw en meer dan honderd miljoen kippen, koeien en varkens. Woningen, industrieterreinen en datacenters rukken op en beschermd natuurgebied beslaat nog maar dertien procent van Nederland. Critici waarschuwen voor uitputting van voedingsstoffen in de bodem en het verdwijnen van dieren- en plantensoorten. Bewoners vrezen voor een landschap dat saaier en monotoner wordt dan ooit.

Het landschap wordt door mensenhanden gemaakt. Wie zijn winnaars en verliezers in de strijd om het landschap, en hoe kiezen we daartussen? In deze sessie bespreken we wat duurzamer leven betekent voor de inrichting van de omgeving.

Panel:

• prof. dr. Esther Turnhout van Wageningen University and Research, gespecialiseerd in The Politics of Environmental Knowledge, oftewel: de rollen die wetenschap, beleid en maatschappij spelen bij de inrichting van het landschap.
• Floris Alkemade, Rijksbouwmeester. Hij adviseert de overheid gevraagd en ongevraagd over onder meer architectonische kwaliteit en grote ruimtelijke thema’s. Hij schreef het essay De Toekomst van Nederland, en ziet een grote rol weggelegd voor kunstenaars en ontwerpers bij het beantwoorden van vragen uit deze tijd. Zoals de energietransitie en verduurzaming van landbouw.
• Alex Datema, melkveehouder en voorzitter stichting BoerenNatuur. Deze stichting zet zich in voor natuurinclusieve landbouw. Dat is landbouw die oog heeft voor bodemleven, plaag-bestrijdende insecten, grutto’s en korenbloemen, en zorgt voor goede omstandigheden voor natuur in de omgeving.
• Judith Slagt, ecoloog en werkzaam bij ARK natuurontwikkeling. Deze organisatie is 'aanjager van de natuur', en ontwikkelt natuurgebieden waar de natuur zo veel mogelijk haar gang kan gaan. Als buitenpromovendus aan de universiteit van Wageningen onderzoekt ze ‘rewilding’, het opnieuw wild maken, van bosgebieden in Nederland.

Wie weet zich vandaag de dag nog te redden in de natuur zonder apps en smartphone? Onze kennis van de natuur neemt in rap tempo af. We kunnen video's van de Galapagos-schildpad online streamen, maar herkennen een Hollandse meerkoet in de sloot achter ons huis amper. Door technologie leren en ervaren we steeds meer digitaal, in plaats van met ál onze zintuigen.

In deze sessie bespreken we of dit een probleem is. Welke kennis uit de natuur moeten we behouden en doorgeven? En kunnen we technologie ook als hulpmiddel zien?

Panel:

• Ruben Baart, hoofdredacteur van Next Nature Network. Deze organisatie is opgericht door kunstenaar Koen van Mensvoort. Ze schetsen een toekomstbeeld waarin natuur en technologie samen één geheel vormen.
• Harry Boeschoten, programmadirecteur van Groene Metropool bij Staatsbosbeheer. Zijn missie: een Nederland waar groen vanzelfsprekend deel uitmaakt van onze (stedelijke) leefomgeving.
  
• Jessica Zwartjes, biologisch-dynamisch tuinder bij stadstuinderij Het Zoete Land, Leiden. Daarnaast is ze diëtist op het Mare College in Leiden, en geeft ze tuin- en kooklessen op deze middelbare school.
• Sven Dupré; hoogleraar Geschiedenis van kunst, Wetenschap en techniek aan onder andere de Universiteit van Utrecht. Hij weet als geen ander hoe de geschiedenis van kennis in elkaar zit, en hoe technologie daar invloed op heeft.

Hoe doen we dat, écht samen leven met de natuur? Dieren en planten leggen het al jaren af tegen de mens, die steeds meer ruimte inneemt. Daardoor neemt de biodiversiteit af, brengen dieren vaker virussen over op mensen of zorgen ze voor een ‘plaag’ als natuurlijke vijanden zijn verjaagd. Nu is het tijd om voor de natuur te zorgen, zegt David Attenborough. Hoe kunnen we dit doen?

Met het panel bespreekt Andrea van Pol verschillende scenario’s. Van ruimte maken in je tuin of op je balkon, tot hele rivieren of bossen daadwerkelijk teruggeven aan de natuur.

Panel:

• Prof. dr.Louise Vet, ecoloog, en voorzitter van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel. Ze pleit ervoor dat we samenwerken met de natuur, in plaats van tegen de natuur. Vet is voormalig directeur van het Nederlands instituut voor Ecologie (KNAW). Ook is ze bestuurslid van Urgenda, een Nederlandse actiegroep die Nederland sneller duurzaam wil maken.
• Chihiro Geuzebroek, filmmaker en activist. Ze richt zich op het ontwarren van machtsrelaties die hebben geleid tot ‘natuurlijke ontheemding’. Ecologische systemen in Inheemse gebieden en gemeenschappen staan wereldwijd onder druk, of zijn compleet ingestort. Vanuit Inheems dekoloniaal perspectief zien de crisis en de oplossingen er anders uit, beoogt ze.
• Eva Meijer, filosoof en schrijver. In haar werk geeft ze een politieke stem aan dieren. En in haar recente essay Vuurduin beschrijft ze hoe de manier waarop we denken over de natuur verbonden is met de vernietiging van onze leefwereld. Oftewel: door de natuur te zien als iets dat losstaat van de mens, zijn juist problemen ontstaan waar we vandaag mee kampen zoals de klimaatcrisis en de coronapandemie.
  
• Auke-Florian Hiemstra, bioloog en verbonden aan Naturalis Biodiversity Center. Volgens hem bevindt natuur zich net zo goed ín de stad als daarbuiten.